Vorige week kreeg ik om half drie ’s nachts een telefoontje van Dylan uit Overhees. Zijn keuken stond blank na een avondje koken met vrienden, en het water kwam niet alleen uit de gootsteen maar ook uit het doucheputje in de badkamer. Klassiek geval van rioolverstopping door vetophoping Soest dat ik helaas veel te vaak zie, vooral in de oudere wijken waar de leidingen nog uit de jaren zeventig stammen.
Na 25 jaar in dit vak herken ik de signalen meteen. En eerlijk gezegd, dit is een probleem dat zich vooral in oktober en november opeenstapelt. De zomer is voorbij, mensen beginnen weer meer binnen te koken, en het vet van barbecues en frituren uit de afgelopen maanden heeft zich inmiddels als een hardnekkige laag in de leidingen vastgezet.
De eerste signalen die je niet moet negeren
Bij Dylan was het begonnen met iets wat de meeste mensen herkennen: het water in de gootsteen dat steeds trager wegliep. Vooral na het afwassen met warm water. Dat is typisch voor vetophoping, het warme water maakt het vet tijdelijk vloeibaar, maar zodra het afkoelt in de leiding stolt het weer als een soort was tegen de binnenkant van je buizen.
Volgens mij onderschatten veel mensen hoe snel dit kan escaleren. In wijken als Klaarwater en de Eng Noord West, waar de meeste huizen tussen 1960 en 1975 zijn gebouwd, heb ik vaak te maken met de originele PVC afvoersystemen. Die zijn inmiddels bijna vijftig jaar oud, en de binnenkant is door jarenlang gebruik al ruwer geworden. Vet hecht zich daar makkelijker aan vast.
Andere waarschuwingssignalen waar ik altijd naar vraag:
- Borrelende geluiden uit de afvoer, dat is lucht die moeilijk door vernauwde leidingen komt
- Rioolstank die uit meerdere afvoeren komt, niet alleen de keuken
- Water dat omhoog komt in andere afvoeren als je ergens anders water gebruikt
- Een vies laagje aan de binnenkant van je gootsteen dat vettig aanvoelt
Trouwens, dat laatste punt zie ik vooral in de herfst en winter. Als de temperatuur daalt, koelt het rioolwater sneller af en stolt het vet eerder. In Overhees, waar veel huizen op de verhoogde ligging aan de Heuvelrug staan, is de waterdruk weliswaar goed (2,9 tot 3,1 bar), maar de leidingen lopen soms door onverwarmde kruipruimtes waar het in oktober al flink kan afkoelen.
Hoe vetverstopping ontstaat: een sluipend proces
Bij Dylan bleek na mijn camera-inspectie dat de hoofdafvoer bijna volledig dichtgegroeid was met een vetlaag van wel twee centimeter dik. Dat gebeurt niet in een week tijd. Het is een proces van maanden, soms jaren, waarbij elke keer dat je een pan afspoelt of de vaatwasser leegloopt een beetje vet achterblijft.
En hier wordt het interessant: dat vet werkt als een soort magneet voor ander vuil. Etensresten blijven eraan plakken, zeepresten van de afwas, haar uit de douchegoot (als je een gecombineerd rioolstelsel hebt, wat in Soest vrij gebruikelijk is), zelfs toiletpapier vezels. Na verloop van tijd groeit dit uit tot wat wij in het vak een ‘vetberg’ noemen.
In de Boerenstreek en Eemgebied, waar veel huizen nieuwer zijn en PE-leidingen hebben, zie je dit minder snel. PE (polyethyleen) heeft een gladdere binnenkant waar vet zich minder makkelijk aan hecht. Maar ook daar gebeurt het, alleen duurt het wat langer voordat je er last van krijgt.
Wat veel mensen niet weten: het type vet maakt ook verschil. Frituurvet en braadvet van vlees zijn het ergste omdat ze bij kamertemperatuur hard worden. Olijfolie blijft vloeibaar, maar zelfs dat kan in combinatie met zeepresten een probleem worden. Bel direct bij de eerste signalen: 085 019 49 31, dan kunnen we vaak nog met een eenvoudige reiniging volstaan.
Praktische preventie die echt werkt
Dus wat kun je er zelf aan doen? Na al die jaren heb ik een paar methoden die ik iedereen adviseer, en die ik zelf thuis ook gebruik:
Vet gewoon uit je afvoer houden
Klinkt logisch, maar dit is de basis. Giet gebruikt frituurvet nooit door de gootsteen. Vang het op in de originele fles of een oud potje, laat het stollen en gooi het bij het restafval. Of nog beter: breng het naar de milieustraat. Veel supermarkten in Soest nemen ook oud frituurvet in.
Voor braadvet uit pannen: veeg de pan eerst uit met keukenpapier voordat je hem afwast. Dat scheelt enorm. Ik zie het bij Theresa uit Soestdijk, die dit consequent doet en al vijf jaar geen enkele verstoppingsprobleem heeft gehad.
Wekelijks preventief spoelen
Elke zondag spoel ik een emmer kokend water door mijn keukenafvoer. Gewoon heet water uit de waterkoker, in een keer erdoorheen. Dit lost beginnende vetafzetting op voordat het een probleem wordt. In de winter doe ik dit twee keer per week, omdat vet dan sneller stolt.
Draai ook regelmatig je vaatwasser op 90 graden, zelfs als hij niet helemaal vol zit. Die hoge temperatuur helpt om vet- en zeepresten in de afvoerslang weg te spoelen.
Gebruik goede afvoerzeven
Plaats fijnmazige zeefjes op alle keukenafvoeren. Die vangen niet alleen etensresten op, maar vertragen ook de vetophoping omdat er minder vuil in de leidingen komt waar het vet zich aan kan hechten. Kost een paar euro bij de Action, bespaart je honderden euro’s aan ontstoppingkosten.
Spoedgeval: hoe ik Dylan hielp om 3 uur ’s nachts
Terug naar Dylan. Toen ik om kwart voor drie bij hem aankwam, stond er zo’n vijf centimeter water in zijn keuken. Hij had geprobeerd het zelf op te lossen met een ontstoppingsveer uit de Gamma, maar dat maakte het alleen maar erger, de veer was vast komen te zitten in de vetprop.
Eerste stap: camera-inspectie om te zien waar precies het probleem zat. In Overhees heb je te maken met een mix van koperen en PE leidingen uit verschillende bouwperiodes. Bij Dylan, die in De Zoom woont, waren het de oudere koperen leidingen die het probleem gaven. De vetprop zat ongeveer vier meter van de keukenafvoer, precies op het punt waar de leiding door de kruipruimte loopt.
Ik heb hem uitgelegd dat chemische ontstoppers hier niet gaan helpen, en waarschijnlijk alleen maar schade aan zijn koperen leidingen veroorzaken. In plaats daarvan heb ik de hogedrukspuit ingezet met een speciale Tornado-kop die specifiek voor vetverstopping is ontworpen. Water onder 180 bar druk, 90 graden Celsius.
Na ongeveer twintig minuten werk begon het water weg te lopen. Maar ik was er nog niet. Bij vetverstopping moet je de hele leiding reinigen, niet alleen de plek waar de verstopping zit. Anders heb je binnen een maand hetzelfde probleem weer. Dus nog een half uur grondig doorspoelen, tot het water kristalhelder terugkwam.
Om half vijf was Dylan’s keuken weer droog en functioneerde alles normaal. Hij was opgelucht, en ik heb hem nog wat preventietips gegeven specifiek voor zijn situatie, met die onverwarmde kruipruimte moet hij extra alert zijn in de wintermaanden. 24/7 bereikbaar voor dit soort spoedgevallen: 085 019 49 31
Waarom chemische ontstoppers vaak averechts werken
Ik krijg vaak de vraag of die ontstoppers uit de bouwmarkt niet gewoon werken. Volgens mij is dit een van de grootste misverstanden in mijn vakgebied. Ja, ze kunnen tijdelijk helpen bij een lichte verstopping, maar bij vetophoping richten ze meestal meer schade aan dan ze oplossen.
Die middelen bevatten vaak zwavelzuur of natriumhydroxide. Agressieve stoffen die vet kunnen oplossen, maar ook je leidingen aantasten. Vooral in wijken als Klaarwater, waar de meeste huizen nog de originele koperen leidingen uit de jaren zestig hebben, zie ik regelmatig corrosieschade door jarenlang gebruik van chemische ontstoppers.
En dan is er nog een praktisch probleem: als wij als professionals worden gebeld na gebruik van chemicaliën, moeten we 48 uur wachten voordat we veilig aan de slag kunnen. De dampen zijn gevaarlijk, het risico op chemische brandwonden is reëel. Dus je verliest kostbare tijd waarin de verstopping alleen maar erger wordt.
Tussen haakjes, in de nieuwe Aquathermie-woningen in Klein Engendaal moet je helemaal oppassen met chemische middelen. Die hebben speciale leidingconfiguraties voor de warmtewisselaar, en agressieve chemicaliën kunnen daar echt problemen veroorzaken.
Seizoensgebonden patronen die ik elk jaar zie
Na 25 jaar in Soest ken ik de patronen inmiddels uit mijn hoofd. Oktober en november zijn piekmaanden voor vetverstopping, en daar zijn een paar redenen voor.
Ten eerste: de zomer is voorbij. Al dat barbecueën, al die vette marinades en sauzen die door de buitenkraan zijn gespoeld (ja, dat doen mensen echt), dat vet heeft zich de afgelopen maanden opgehoopt in de leidingen. Nu het kouder wordt, stolt alles sneller en begint het problemen te geven.
Ten tweede: mensen koken weer meer binnen. Stoofschotels, braadstukken, pompoensoeppen met room, allemaal vetrijke gerechten die typisch zijn voor het najaar. En met Sinterklaas en Kerst in aantocht neemt het alleen maar toe.
In de winter, vooral rond de feestdagen, is het helemaal raak. Oliebollen met oud en nieuw zijn de grootste boosdoener. Ongeveer 40 procent van de mensen gooit het frituurvet gewoon door de gootsteen, volgens onderzoek van de waterschappen. Dat resulteert in een enorme piek aan verstoppingen tussen eerste en tweede kerstdag tot halverwege januari.
In het voorjaar zie ik dan de nasleep: leidingen die helemaal dichtgegroeid zijn met maandenlange ophoping, en waar pas bij de grote schoonmaak achter wordt gekomen. Wacht niet tot het te laat is, bel bij twijfel: 085 019 49 31
Professionele aanpak: hoe wij het oplossen
Als je me belt voor een vetverstopping, volg ik altijd hetzelfde stappenplan. Niet omdat ik dat zo geleerd heb, maar omdat dit in de praktijk simpelweg het beste werkt.
Camera-inspectie vooraf
Ik begin altijd met een camera-inspectie, ook al kost dat extra tijd. Waarom? Omdat ik precies wil zien waar de verstopping zit, hoe ernstig deze is, en wat voor leidingen we hebben. In Soest heb je zo’n mix van oude en nieuwe systemen dat je dit echt moet weten voordat je begint.
In de Eng Noord West bijvoorbeeld, waar veel huizen uit de jaren tachtig zijn, zie je vaak een combinatie van koperen aanvoer en PVC afvoer. Als ik daar met te hoge druk ga werken op oude PVC, kan ik scheuren veroorzaken. Bij de nieuwere PE-systemen in Klein Engendaal kan ik wel met volle kracht aan de slag.
Hogedrukreiniging als hoofdmethode
Voor vetverstopping is hogedrukreiniging verreweg het meest effectief. Ik gebruik water onder 150 tot 200 bar druk, afhankelijk van het type leiding, met temperaturen tussen de 80 en 90 graden. Die combinatie van druk en warmte breekt de vetlaag mechanisch af én lost het op.
De spuitkoppen die ik gebruik maken het verschil. Voor hardnekkig vet gebruik ik een Tornado-kop die het water in een draaiende beweging door de leiding jaagt. Voor algemene reiniging een Jaagkop met meerdere stralen die in alle richtingen spuiten. En voor wortelgroei, wat je vooral in de Boerenstreek ziet waar veel bomen staan, heb ik een speciale freeskop.
Het voordeel van deze methode is dat ik niet alleen de verstopping oploos, maar ook de hele leiding grondig reinig. Dat voorkomt dat nieuw vet zich snel weer kan vasthechten. En het is milieuvriendelijk, geen chemicaliën, alleen water.
Mechanische reiniging als alternatief
Bij kleinere leidingen of situaties waar hogedruk te risicovol is, gebruik ik een ontstoppingsveer of freesmachine. Dit is vooral het geval in oudere huizen in wijken als De Zoom, waar de koperen leidingen soms al wat bros zijn door de jaren heen.
De veer draait zich door de leiding en breekt de vetlaag mechanisch af. Dit vereist wel precisie en ervaring, te hard drukken en je beschadigt de leiding, te zacht en je lost het probleem niet op. Maar na 25 jaar heb ik de feel wel te pakken.
Specifieke uitdagingen in Soest wijken
Elke wijk in Soest heeft zo zijn eigen uitdagingen als het gaat om rioolverstopping door vet. In Overhees, met die mix van bouwperiodes tussen 1970 en 1990, zie je een combinatie van koper en PE leidingen. Klein Engendaal heeft gelukkig de nieuwere PE-systemen die gladder zijn en minder snel verstoppen.
Maar De Zoom, dat is een verhaal apart. Die oudere koperen leidingen hebben door de jaren heen al kleine lekken gehad, zijn gerepareerd, hebben wat corrosie. De binnenkant is ruwer geworden, en daar hecht vet zich makkelijker aan vast. Ik adviseer bewoners daar extra alert te zijn en preventief elke drie maanden een hete spoeling te doen.
In Klaarwater, waar de meeste huizen tussen 1960 en 1975 zijn gebouwd, heb je het voordeel van een stabiele zandbodem zonder zettingen. Dat betekent dat de leidingen niet verschoven zijn door bodembeweging, wat het risico op breuken en holle plekken waar vet zich kan ophopen verkleint. Toch zijn die leidingen inmiddels bijna vijftig jaar oud, en de levensduur loopt op zijn eind, nog zo’n 10 tot 15 jaar bij normale omstandigheden.
De Aquathermie-woningen in de nieuwere delen hebben hun eigen uitdagingen. Die speciale leidingconfiguratie voor de warmtewisselaar betekent dat je extra voorzichtig moet zijn met wat je door de afvoer gooit. Specifieke problemen in jouw wijk? Bel voor advies: 085 019 49 31
Nieuwe ontwikkelingen: biologische vetafbraak
Iets waar ik steeds meer over hoor en wat volgens mij de toekomst is: biologische vetafbrekers. Dit zijn producten met micro-organismen die vet op natuurlijke wijze afbreken tot water en CO2. Geen agressieve chemicaliën, geen schade aan leidingen.
Gemeenten als Baarn, vlak bij Soest, experimenteren hier al mee in het openbare rioolstelsel. De producten worden in tabletvorm in pompputten geplaatst, waar ze langzaam oplossen. De bacteriën en enzymen gaan direct aan de slag met het afbreken van vet.
Voor huishoudens zijn er vergelijkbare producten die je maandelijks door de afvoer kunt spoelen. Ik heb dit zelf getest thuis, en het werkt verrassend goed als preventieve maatregel. Het is geen wondermiddel voor bestaande verstoppingen, maar het voorkomt dat vet zich ophoopt.
Onderzoek van KWR Water Research heeft aangetoond dat deze biologische methoden geen negatieve effecten hebben op rioolwaterzuiveringsinstallaties. Dus het is veilig voor het milieu en effectief in de praktijk. Ik denk dat we dit de komende jaren steeds vaker gaan zien.
Veelgemaakte fouten die ik wil rechtzetten
Na al die jaren in dit vak hoor ik steeds dezelfde misverstanden. Tijd om daar eens mee af te rekenen:
“Afwasmiddel lost vet op, dus het is veilig”
Nee. Afwasmiddel emulgeert vet tijdelijk, het maakt kleine druppeltjes die door het water zweven. Maar zodra de concentratie afwasmiddel afneemt verderop in de leiding, klontert het vet weer samen. Je verplaatst het probleem alleen maar.
“Kleine hoeveelheden vet zijn geen probleem”
Jawel. Elke druppel telt. Het accumuleert over maanden en jaren. Ook die pan “even afspoelen” met heet water draagt bij aan verstoppingen. Ik zie het elke week in de praktijk.
“Heet water spoelt vet wel weg”
Tijdelijk wel, ja. Maar zodra het water afkoelt in de leiding stolt het vet weer. Dus je lost niks op, je verplaatst het alleen maar naar een plek waar het moeilijker te bereiken is.
“Chemische ontstoppers zijn de snelste oplossing”
Op korte termijn misschien. Maar ze tasten je leidingen aan, bieden alleen tijdelijke verlichting, en maken het probleem op lange termijn erger. Plus: als je me daarna belt, moet ik 48 uur wachten voordat ik veilig kan werken.
Wanneer moet je echt een professional bellen?
Dus wanneer moet je de telefoon pakken? Volgens mij zijn dit de momenten waarop je niet moet wachten:
- Als meerdere afvoeren tegelijk problemen geven
- Wanneer water terugstroomt uit andere afvoeren
- Bij regelmatig terugkerende verstoppingen (elke maand of elk seizoen)
- Als je chemische ontstoppers hebt geprobeerd zonder resultaat
- Wanneer je rioolstank ruikt uit meerdere afvoeren
- Bij zichtbaar water in je kruipruimte of kelder
Wacht niet te lang. Hoe langer een vetverstopping bestaat, hoe moeilijker deze te verwijderen is. En het risico op waterschade neemt toe met elke dag dat je wacht. Ik heb situaties gezien waar stilstaand water door de vloer is gelekt en duizenden euro’s schade heeft veroorzaakt. Bij twijfel direct contact: 085 019 49 31, binnen 30 minuten ben ik ter plaatse.
Wat je wel en niet zelf kunt doen
Er zijn dingen die je veilig zelf kunt proberen voordat je me belt. Een ontstoppingsveer voor kleine verstoppingen in de sifon kan geen kwaad, zolang je voorzichtig bent. Ook het demonteren en reinigen van de sifon onder je gootsteen is relatief eenvoudig, YouTube staat vol met handleidingen.
Maar als de verstopping verder in het systeem zit, of als je meerdere keren dezelfde problemen hebt, dan is het tijd voor professionele hulp. Probeer vooral niet met te veel kracht te werken of te lange ontstoppingsveren te gebruiken, ik heb al meerdere keren leidingen moeten vervangen die door “enthousiast” DIY-werk waren beschadigd.
En nog een keer: chemische ontstoppers zijn geen goed idee bij vetverstopping. Ze werken niet goed genoeg en veroorzaken meer problemen dan ze oplossen.
Mijn persoonlijke aanpak voor Soest
Na 25 jaar in Soest ken ik inmiddels elke wijk, elk type leiding, elke veelvoorkomende probleem. Als je me belt, vraag ik altijd eerst in welke wijk je woont en wanneer je huis is gebouwd. Dat geeft me direct een idee van wat voor leidingsysteem je hebt en welke aanpak het beste werkt.
Voor spoedsituaties ben ik 24/7 bereikbaar. Ik woon zelf in Soest, dus ik ben altijd binnen 30 minuten ter plaatse, ook midden in de nacht zoals bij Dylan. Mijn busje staat altijd vol met alle apparatuur die ik nodig heb, camera, hogedrukreiniger, ontstoppingsveren in verschillende maten, freeskoppen.
Ik werk met vaste tarieven die ik vooraf communiceer, geen verrassingen achteraf. En ik geef drie maanden garantie op mijn werk, als de verstopping terugkomt binnen die periode, kom ik gratis terug om het opnieuw te doen. Dat is nog nooit gebeurd trouwens, maar de garantie geeft mensen toch rust.
Wat ik belangrijk vind: ik neem altijd de tijd om uit te leggen wat er aan de hand is en hoe je het in de toekomst kunt voorkomen. Je leert meer van één grondige uitleg dan van tien snelle reparaties. En dat voorkomt dat je me over een paar maanden weer hoeft te bellen voor hetzelfde probleem. Voor advies of spoedhulp, 24/7: 085 019 49 31
Vetverstopping is vervelend, maar met de juiste preventie en snelle actie bij problemen kun je veel ellende voorkomen. En als het toch misgaat, weet je me te vinden, dag en nacht, het hele jaar door.
